Posted 21 September 2007 - 07:52 AM
Əssələmu aleykum, qardaş. Sizdən, Allahın izni ilə, bəzi (xüsusi ilə) orucla bağlı bəzi məsələləri dəqiqləşdirmək istərdim.
1) Renat qardaş öz "siyəm" xutbələrin birində hansı ölkə nə vaxt oruc tutmağa başlamaq haqqında danışanda qeyd edir ki, bu barədə üç rəy mövcuddur. Birinci rəyə əsasən, eyni gecə ilə olan ölkələr hamı eyni gündə oruc tutmalıdırlar. Və qeyd edir ki, bu ən səhih rəydir, çünki Peyğəmbər (salallahu aleyhi vəssəlləm) buyurub ki, onu görəndə orucu tutun, onu görəndə isə iftar edin, yəni ayı nəzərdə tuturdu. Yəni, ayın başlanması və qurtarmasını ayın çıxması ilə əlaqələndirib və bildiyimiz kimi də, ay da gecə çıxır. Ona görə, birinci və daha səhih rəyə əsasən, o ölkələrdə, harada gecə eyni gündə olar, həmin ölkələr oruc tutmağa bərabər başlamalıdır. Yəni, tutaq ki, Türkiyədə və Azərbaycanda bir gecə olsa, onda həmin ölkələrin birində ay görünsə artıq oruc başlanmalıdır hər iki ölkədə. İkinci rəyə əsasən, bəzi alimlər deyiblər ki əgər bir ərazi o birisinə yaxındırsa, onda yaxın olan ərazilərdə olan ölkələr eyni gündə oruca başlamalıdır. Lakin Şeyxul İslam İbn Teymiyyə, bu rəyi çox zəif hesab etmişdir, və alimlər buna cavab veriblər ki, burada yaxınlıq aydın deyil. Və nəhayət üçüncü rəyə əsasən, (sizin dəlil gətirdiyiniz rəy),hər bir camaat toplumu özünə görə oruc tutmalıdır. Və bu rəydə olan alimlər Kureybin hədisinə əsaslanıblar. Lakin burada qeyd edir ki, alimlər bu Kureybin rəvayətinə belə cavab veriblər: İbn Abbas Kureybdən orada soruşur ki, "Sən özün ayı görmüsən?". Yəni, bu sözlər göstərir ki, İbn Abbas Peyğəmbərin (salallahu aleyhi vəssəlləm) in "onu gördükdə oruc tutun, onu ayın sonunda gördükdə isə iftar edin) hədisini elə başa düşüb ki, yəni əgər kim harada öz gözü ilə görsə onda da oruc tutmalıdır, yəni məs. İbn Abbas öz gözü ilə Mədinədə gördü və oruc tutdu, Kurey və Müaviyyə öz gözləri ilə gördülər və oruc tutdular. Ona görə alimlər deyiblər ki, bu dəlil ola bilməz, çünki hədislərin birində qeyd olunur iki atlı peyğambərin (salallahu aleyhi vəssəlləm) in yanına miniyin üstündə gəlib dedilər ki, ayı görüblər, və rasulullah (salallahu aleyhi vəssəlləm) camaata oruc tutmağı buyurub. Və deyirlər ki, bu hədis həmin iki rəyə rədddir. Çünki, hədisdə deyilir ki, onları atlı idilər, yəni miniyin üstündə gəlmişdilər, bu da işarə edir ki, onlar uzaq məsafədən gəlmişdilər, və ona görə də yaxın ərazilərdə olan ölkələrin eyni gündə oruc tutmaq rəyi və hər camaatın özünə görə tutmaq rəyə rəddir bu rəvayətdə. Sizin buna mövqeyiniz? Və əks mövqe olsa, onda hədislərə necə cavab verəcəksiniz?
2) Burada da öz fikrimi bildirmək istərdim, səhv olsa, siz inşəAllah düzəldin. Mən belə bir nəticəyə gəldim: tutaq ki, sübut olundu ki, birinci rəy, yəni eyni gecəni olan ölkələr eyni vaxtda oruc tutmalıdırlıar rəyi daha səhih rəy oldu. Lakin yaşadığın ərazidə müsəlmanlar, digər rəyə əsasən oruc tuturlar bu halda nə etməlisən? Mənim fikrimcə, bu ictihadi məsələ olduğu üçün, burada yenə də camaata tabe olmaq lazımdır, baxmayaraq ki, hətta onlar tutduğu rəy zəif olsa belə. Çünki sələflərin belə məsələlərdə əməllərdən biz görürük ki, onlar ictihadi və ixtilaflı məsələlərdə camaata tabe olurdular, baxmayaraq ki səhabələrin fərdi ayrı mövqeyləri var idi. Məsələn, biz bilirik ki, səhabələr dəvə əti yedikdən sonra dəstəmazın pozulub pozulmaması, əlin övrət yerə dəyilməsində dəstəmazın pozulub pozulmamasında ixtilaf etmişdilər. Lakin görürük ki, buna baxmayaraq camaat namazında onlar hamısı bir birin dalında dururdular, baxmayarq ki, bəzilərinin rəyinə görə, imamın namazı pozulurdu. Əgər bu belədirsə, bəs nəyə görə bu digər məsələlərdə, məsələn oruc kimi məsələlərdə tətbiq olunmur? Buna əsasən, mən şəxsən qərara gəldim ki, əgər araşdırandan sonra birinci rəy, yəni bir gecə olan ölkələrin eyni vaxtda oruc tutması haqda rəyin daha səhih olsa, amma bizdə bizim (sələfi əqidəsində olan) camaat digər rəyə əsaslanıb oruc tutsa, mən yenə də onlara tabe olacağam, çünki bu da sünnədir. Xahiş edirəm, mövqeynizi bildirəsiniz.
3) Bir də, qardaş niyyət barədə də dəqiqləşdirmək istərdim. Yəni, yəqin ki, hamı bilir ki, niyyət orucun şərtidir, və niyyət gecədən (yəni, Fəcrə kimi) olmasa onda oruc batil olur. Bu da Xafsadan rəvayət olunan hədisə əsaslanır, harada Peyğambər (salallahu aleyhi vəssəlləm) buyurub ki, gecədən niyyəti olmayanın, orucu yoxdur. Yəni burada ərəb mətndə "Lə siyəəmə" sözləri keçir, burada da, gördüyümüz kimi, "siyəəm" (oruc) sözü qeyri-müəyyənlikdə işləndiyi üçün və onda qabaq inkarlıq gəldiyi üçün bu hökm ümumi məna daşıyır və bütün oruclara aid olur, istər nafilə istərsə də, fərz oruclarına. Bu aydındır. Sonra isə bizdə Aişədən rəvyatə olunan hədis gəlir və burada da mən bir az çətinliyi düşdüm. İndi çalışaram izah edm niyə inşəAllah. Aişənin (rahiyAllahu anhə)nin hədisində deyilir: "Bir səhər Peyğəmbər,salallahu aleyhi vəssəlləm, bizdən soruşdu ki ,yeməyə bir şey varmı, biz dedik ki, heç nə yoxdur, və o, dedi ki, onda mən orucam. Lakin sonra biz yemək bişirdik (və ya bizdə yemək oldu, dəqiq yadımda deyil) və Peyğambər, sallallahu aleyhi vəssəlləm, dedi ki, həqiqətən mən səhərdən oruc tuturam və sonra iftar etdi.". İndi bu hədisə əsaslanan bəzi alimlər, səhv etmirəmsə imam Şafii və imam Əhməd, deyiblər ki, bu hədis xasdır, yəni ümumi hökmdən olan istisnadır, və göstərir ki, əgər oruc nafilə orucu olsa, və səhə orucu batil edən heç bir şey olmayıbsa onda həmin gün niyyəti hətta gün ərzində də etməkdən sonra oruc tutmaq olar. Və onlar bu hədisə əsaslanıblar. Eləcə də mən də Renat qardaşın xutbəsinə kimi bu rəydə idim. Lakin Renat qardaş sonra deyir: Lakim imam Malik bu hədisə belə cavab vermişdir ki, bu hədis dəlil ola bilməz. Niyə? Birincisi, çünki Xafsanın hədisində qadağa ümumi gəlib, yəni "Lə siyəəm", və bütün oruclara şamildir, İkincisi, Aişənin hədisinə gəlincə, hədisin sonuna fikir versək, orada Peyğəmbər, salallahu aleyhi vəssəlləm, özü qeyd edir ki, artıq səhərdən oruc nafilə oruc tuturdu, yəni bu onu göstərir ki, arıtq səhər duranda oruclu idi və gecədən niyyət etmişdir, lakin nafilə oruc olduğu üçün sonra onu pozmaq istədi və Aişədən yemək barədə soruşdu" Sizin buna mövqeyiniz.
Salam aleykum
Cavab:
Wa aleykumus salam va rahmatullahi va barakatuhu!
1. Əgər bir müsəlman ölkəsi görsə, onda bütün müsəlman ölkələrinin tutması güclü rəydir və bunda bir problem yoxdur. Sadəcə məsələni müzakirə edəndə birtərəfli yanaşmaq düzgün deyil. Məsələn, namaz fərzdir, lakin buna əməl etmək üçün şərtlər var. Bəzən isə hətta haram da qeyd olunub. Demək istəyirəm ki, məsələyə bir neçə tərəfədən yanaşmaq lazımdır. Birdən hansısa bir ölkə görsə, lakin ordakı hakim və camaat başqa bir günü elan etsə, onda çıxış yolu nədir? Çıxış yolu öz ölkənlə getməkdir. Kureybin rəvayəti isə orda nəinki ibn Abbas (r.a.) görməyib, əgər rəvayəti oxusanız, ibn Abbas (r.a.) Mədinə əhlinə istinad edir. Baxmayaraq bir dövlət idi və xəlifə var idi onunla kifayətlənmədi. Ona görə yaxşı olar ki, bütün müsəlman ölkələri bir gündə başlayıb və bir gündə də qurtarsınlar, bunda bir ittifaq olsun. Lakin bunda bir ixtilaf olsa, hərə öz ölkəsi ilə getsin, xüsusən müasir alimlər indiki vəziyyətə görə belə deyiblər.
2. Düz fikirdir, camaat rəhmətdir, ayrılıq isə zəlalətdir.
3. Aişənin (r.a.) hədisi nafilə orucuna aiddir, amma Ramazanda isə qeyd etdiyiniz kimi Fəcrə kimi niyyət olmalıdır.
Allah daha yaxşı bilir!
As salamu aleykum va rahmatullahi va barakatuhu!
Шейх Мухаммад Насыруддин аль-Альбани говорил: “Основа призыва саляфии держится на трех опорах:
1- Священный Коран;
2 - Достоверная Сунна;
3 - понимание первых двух опор в соответствии с пониманием праведных предшественников (ас-саляф ас-салих) из числа сподвижников, их последователей (таб’иун) и следующих за ними.
И причина заблуждения всех течений, будь то новых или старых, состоит в том, что они не держатся за третью опору!” См. “Маджалля аль-Асаля” № 23.[B]
This topic is locked
